Vì sao DNNN vẫn khó thoái vốn?

Vào trung tuần tháng 7-2013, Chính phủ đã ban hành Nghị định 71/2013/NĐ-CP về việc đầu tư vốn Nhà nước vào doanh nghiệp (DN) và quản lý tài chính đối với DN do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ. Nghị định có hiệu lực từ 1-9-2013. Một nguyên tắc quan yếu trong nghị định trên là đề nghị khi đầu tư vốn ra ngoài DN, DN quốc gia (DNNN) không được góp vốn hoặc đầu tư vào lĩnh vực bất động sản (trừ khi ngành nghề là kinh doanh bất động sản). DNNN cũng không được góp vốn, mua cổ phần tại nhà băng, công ty bảo hiểm, công ty chứng khoán, quỹ đầu tư mạo hiểm, quỹ đầu tư chứng khoán, trừ trường hợp đặc biệt theo quyết định của Thủ tướng. Nếu đã góp vốn vào những lĩnh vực trên thì phải có phương án cơ cấu và thực hành thoái hết số vốn đã đầu tư. Thế chọn thời điểm Chuyện DNNN đầu tư ngoài ngành quá nhiều cần phải thoái vốn là chuyện cũ. Tuy nhiên, DNNN đang “mắc” ở chỗ thoái vốn trong tình hình kinh tế hiện chỉ có lỗ, mà lỗ thì Chính phủ lại không ưng ý… Theo báo cáo kiểm toán năm 2012 do Kiểm toán Nhà nước công bố cuối tháng 4-2013, tổng các khoản đầu tư tài chính của các DNNN tính đến 31-12-2011 là 25.750 tỉ đồng. Nhiều khoản đầu tư trong đó không thu được lợi nhuận hoặc suy giảm giá trị kể từ thời điểm đầu tư, nguy cơ mất vốn cao. Một số DNNN đang “kẹt” hàng ngàn tỉ đồng trong các ngân hàng, dự án bất động sản. Ảnh minh họa: HTD Một ít của Bộ Tài chính cũng từng đưa ra con số 21.800 tỉ đồng, là tổng số tiền các DNNN đầu tư ngoài ngành. Trong đó, số tiền đầu tư vào ngân hàng lên tới 10.128 tỉ đồng, bất động sản là 5.380 tỉ đồng… Mới đây, nhiều DNNN đã công bố thông báo về vấn đề thoái vốn. Vào tháng 8-2013, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) sẽ bán đấu giá hơn 25 triệu cổ phần tại nhà băng An Bình. Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN), đến năm 2015, sẽ thoái vốn hoàn toàn khỏi nhà băng Đại Dương (khoảng 20% vốn điều lệ bây giờ)… Ông Phùng Đình Thực, Chủ tịch Hội đồng Quản trị PVN, chia sẻ: “Chúng tôi đang khó thoái vốn ở các dự án bất động sản. Trước đây, chủ trương là làm thế nào khi thoái vốn vẫn phải bảo toàn được vốn quốc gia. Hiện Chính phủ có giao cho Bộ Tài chính đưa ra quy chế, cách thức để thoái vốn như thế nào vẫn bảo toàn vốn. Bởi vậy, PVN đang chờ chỉ dẫn từ Bộ Tài chính, nỗ lực chọn thời điểm thoái vốn làm sao bảo toàn vốn quốc gia cao nhất”. Phải chấp thuận lỗ Các chuyên gia kinh tế nhận định nếu đặt mục tiêu đảm bảo an toàn nguồn vốn quốc gia lúc này thì không bao giờ giải được bài toán thoái vốn đầu tư ngoài ngành của DNNN. TS Nguyễn Trí Hiếu cũng nói đây là điều gây khó lớn nhất trong việc thoái vốn. Bởi lẽ trong một nền kinh tế đang phát triển, việc bảo toàn nguồn vốn thì dễ nhưng giữa lúc nền kinh tế đang suy thoái thì không thể được. Như vậy, giữa hai việc muốn lấy vốn đó ra dùng hiệu quả hơn hay cứ giữ đó để bảo toàn, chỉ được chọn một. Chính phủ phải ra quyết định dứt khoát là có bằng lòng để DNNN thoái vốn và mất vốn hay không? “Vấn đề đặt ra là mất vốn ở mức bao lăm thì ưng ý được, cơ quan chủ quản phải làm việc lại với DNNN về vấn đề này rõ ràng. Ví dụ, ở lĩnh vực bất động sản có thể ưng ý mất 30% vốn nhưng ở ngân hàng có khi phải là 50%... Tùy vào lĩnh vực hoạt động, ngành… cần có sự hợp nhất của Chính phủ với các nhà đầu tư” - ông Hiếu nói. Đồng ý kiến, chuyên gia kinh tế Bùi Kiến Thành nói việc bán cổ phần của các DNNN ở lĩnh vực ngoài ngành cần giải quyết dứt điểm, thậm chí phải chấp nhận lỗ. “Trong 49 ngân hàng thương mại cổ phần chỉ khoảng 15 nhà băng đang ăn nên làm ra, còn lại là thua lỗ. Nếu các DNNN đầu tư vào nhà băng có nợ xấu cao thì việc cắt lỗ được, thoái vốn được là tốt lắm rồi, đừng nói đến chuyện lãi!” - ông Thành phân tách. Theo ông, nếu các DNNN không muốn lỗ, có thể thương lượng với Tổng Công ty Đầu tư và kinh doanh vốn quốc gia (SCIC), chuyển hết nguồn vốn đó cho SCIC để SCIC theo dõi và giải quyết cổ phần của DNNN cần phải thoái vốn. Như vậy, các DNNN có thể rảnh tay hơn tập kết kinh dinh ngành chủ lực. Đồng thời, tại nghị định nói trên, Chính phủ đã có một hướng mở cho các DNNN khi thoái vốn. Đó là duyệt y các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán để đấu giá, thỏa thuận hoặc chào bán cạnh tranh nhưng không được thấp hơn giá thị trường tại thời khắc bán. Nên bỏ nghĩa vụ hình sựnếu thất thoát vốn do khách quan Theo TS Nguyễn Trí Hiếu, Chính phủ nên xem xét lại việc quy nghĩa vụ hình sự cho các lãnh đạo của DNNN, vì đây là điều họ sợ nhất trong tái cấu trúc DNNN. Trường hợp cá nhân chủ nghĩa tham nhũng, lấy tiền quốc gia bỏ vào túi mình thì mới phải chịu nghĩa vụ hình sự. Nếu để thất thoát vốn thì quy nghĩa vụ thương nghiệp, cùng lắm là mất chức, còn bỏ họ vào tù thì không ưng ý được. Vì có rất nhiều DNNN, thời điểm đầu tư vào ngân hàng hay bất động sản là quyết định của lãnh đạo khác, góc nhìn thời điểm đó khác. Nếu cam kết được điều đó, các lãnh đạo DNNN sẽ “mạnh tay” thoái vốn hơn. MAI PHƯƠNG