Mẹ và con đã làm mới gái.

Phải thoát khỏi bến sông với những chuyến đò và sạp hàng không tìm thấy nổi một niềm vui nhỏ bé. Bao giờ con gái về đến nhà rồi mà mẹ vẫn chưa hết lo. Anh vừa trổ tài thổi nấu vừa bày trò trêu cho mọi người vui. Hãn hữu gió thổi mùi phù sa nồng nồng, âm ấm. Đoàn của những người nghệ sĩ nghiệp dư không dừng lại ở bất cứ nơi đâu quá năm ngày. Con gái xin mẹ đi từ chiều để phối hợp thanh niên mấy xóm lo bán vé.

Con gái không biết nên thương hay giận mẹ. Con trải lòng mình vào thế giới mà con gái chưa bao giờ đến, nó như một khu vườn cổ tích nhiều hoa lá, nó tắm đẫm trong con cái ước mơ được bước đến những thế giới lạ xa mà hết sức đẹp đẽ.

Phải chăng con gái đã yêu anh từ lúc ấy… Mẹ vẫn ngồi tựa cửa chờ con. Đêm ấy con gái không về. Lúc con gái đặt lưng xuống giường, mẹ nhắc khéo: - nghe đâu con gái có chuyện gì vui thì phải. Như những con cá bạc quẫy động một vùng sông rồi lại bơi đi. Mắt vời vợi buồn.

Đây có phải chính là sự thực mà con gái muốn biết từ lâu, sự thật về sự ra đời của con trên bến sông này. Lúc ấy cái khát khao được yêu, được sống một cuộc sống khác cứ cháy bùng trong con. Không biết đã bao lăm lần con gái hứa sẽ không giẫm vào bước chân của mẹ. Áp tai xuống giường, còn cảm nhận được cả hơi thở, tiếng cựa mình của dòng sông hiền hòa.

Nhưng rút cục lại có một đứa trẻ nữa được sinh ra mà không biết bố nó là ai. Từng ấy năm bươn trải trên những chuyến đò, nuôi nấng con gái bằng những nỗi đau giấu lặng. Tự nhiên con thấy mình có lỗi khôn xiết. Chấp thuận để sống tốt hơn. Con gái mất lòng, nói dỗi: - Con đi học thì mẹ nuôi thế nào được. Đôi lúc muốn hận thù một ai đó nhưng không làm được.

Đã có lần ngập ngừng con gái bảo: - Hay mẹ tục hôn đi. Từ đấy, hai mẹ con càng ít nói với nhau hơn. Mẹ đứng trong buồng nhìn ra. Bà ngoại bảo: - Đừng yêu những người qua sông. Anh nắm tay con gái thật chặt: - Đi theo anh nhé! Lời mời mọc đến một thế giới bóng gió, thần hiệu làm cho mọi nỗi sợ hãi, dè dặt trong con tan biến.

Nên tối thứ bảy nào, con gái đi giao lưu văn nghệ là mẹ ở nhà cũng hết đứng ngóng lại ngồi trông.

Mẹ quen cha từ những lần sang sông ấy. Trả lời mà nghe cay xè mũi, chỉ muốn chạy ra bờ sông, úp mặt vào gió sông để khóc. Anh bảo: - Em có muốn nghe những câu chuyện của anh không? Câu chuyện về vùng quê anh, về những chân mây xa tít tắp. Còn kẻ lạc lối như mẹ thì chỉ mang cái chua xót một đời. Đừng hỏi mẹ cha con đang ở đâu? Điều ấy chính mẹ cũng không biết.

Không đỗ đại học thì học cao đẳng hoặc trung cấp. Mẹ quay mặt vào tường thở dài, rồi đêm chìm vào tĩnh lặng. Mười tám năm qua mẹ bỏ nhà trong xóm ra bến sông này trở dạ sinh con. Cố giấu nhịp tim đang đập mạnh, cố giấu chút thẹn thùng, sợ hãi nhưng nghe đâu trái tim mẫn cảm của người mẹ đã nhận ra. Con gái gập vội bức thơ lại, một cảm giác hoang mang, lo sợ rất lạ đang giành lấy con.

Con gái không còn buồn nhiều như những ngày xưa nữa. Mà cứ tình hình này thì mẹ nghĩ con nên đi ôn rồi năm sau thi lại. Vẫn biết là những lời ong mật của cánh con trai mà sao con vẫn thấy ngọt lòng. Từ sự bồng bột và cái thú ngông cuồng của tuổi trẻ. Anh gánh vác hậu cần cho đoàn thiết đãi thanh niên dựng rạp một bữa cháo gà. Cho đến năm con gái mười tám tuổi.

Tiếng gọi đò đã cất lên mấy lần mà mẹ vẫn yên ắng, như thể mẹ vẫn đang đợi chờ một người nào đó… Truyện ngắn của Tạ Đức An. Mẹ cứ nói con thế… Mẹ cười dàn hòa, nhưng bụng vẫn lo cho con gái. Người nữ giới nếu tìm thấy một bến đỗ bình yên thì sống cũng bõ một kiếp người. Có phải vì con khờ dại… Tối ấy khi trở về, mẹ vẫn ngồi cửa đợi con.

Mẹ kể về người thứ ba. Hiếm con vạc đi ăn đêm lại cất tiếng kêu thảng thốt. Anh bảo: - Không ngờ con gái làng Đò lại xinh và dịu dàng đến thế.

Mẹ nghe thì cũng thấu nhưng vẫn dặn: - Xong buổi trình diễn phải về nhà ngay.

Đêm diễn thứ hai, đoàn sắp đồ để đi. Giọt máu của người đàn ông ấy đang lớn dần trong con, rồi con sẽ được làm mẹ, để đến khi đứa con nhỏ biết hỏi “Sao nhà mình chỉ có ba người?”.

Chưa khi nào con gái lại thương mẹ nhiều đến thế. Lần sau con gái không bao giờ dám ngỏ lời như thế nữa. Sinh nhật con, mẹ đi đưa đò từ mờ sáng. Con gái đóng sạp vải rồi hấp tấp lên nhà văn hóa. Đêm ấy đoàn nghệ sĩ lặng đáng ra đi. Con gái nhìn sông Hồng chảy lặng một dòng mẹ thương thân mẹ chẳng khác gì thân cò, thân vạc.

Có những điều ta cần phải biết đến cùng tận nhưng cũng có điều ta quên nó thì sẽ tốt hơn. Sau những cuộc hẹn hò chóng vánh trên chiếc đò lợp lá, con đã ra đời trong bao nỗi ác nghiệp của đời vì không có bóng vía người cha. Nghe đâu mẹ chờ ai… Anh theo đoàn nghệ sĩ nghiệp dư đến thị xã trình diễn. Con gái đi mãi vẫn không thấy một thế giới mà con gái vẫn từng mơ màng. Chắc hẳn con lại giải đáp: “Ông ngoại và cha con đi vắng”.

Nhưng con đã biết học cách bằng lòng từ mẹ. Chắc hẳn mẹ vẫn ngồi cửa đợi. Nghe thấy cả những bổi hổi khó tả… Sau đêm diễn trước tiên. Đò vắng người sang, sông Hồng chảy lặng thầm một dải… Bạn bè hỏi: - Sao nhà chỉ có hai mẹ con? Con gái cười: - Ba tao đi vắng. Hôm đầu đến, lạ nước lạ cái nên cả đoàn nhờ chi đoàn thanh niên tìm giúp chỗ dựng rạp.

Ngày nắng thì đông người vào ra, những ngày mưa hai mẹ con lầm lũi một già một trẻ. Khi con mang dòng máu của anh, cũng là lúc con nhận được một sự thật rằng người đàn ông này đã có gia đình. Mẹ không biết đấy, tiền chở đò thuê của mẹ không đủ trả tiền thuê nhà chứ đừng nói tiền học, tiền ăn mẹ ạ. Mẹ chỉ mong con gái đừng bao giờ bước theo dấu chân lỗi lầm của mẹ. Khi ấy mẹ đôi mươi, đẹp như những bông hoa muống biển, tím đến ngắt trời.

Hàng ngày cha có nhiệm vụ sang bên này sông, chạy vào mấy quả đồi để đào hầm thông tin, liên lạc. Con gái mười tám rồi. Con người ta đi hết cả đời mà có khi vẫn còn lỡ lầm.

Nhưng khi thức dậy, con gái đã thấy trên bàn có một lọ hoa hồng đỏ và một bức thư. Đoàn nghệ sĩ và thanh niên thị xã giao lưu rất nhanh rồi bắt tay vào công việc. Để rồi mười tám, hai mươi năm sau, có thể con lại ngồi viết cho đứa con thân thương của mình một bức thư như mẹ đã viết cho con. Người ấy đã dời xa bến sông này đúng ngày này của mười tám năm về trước.

Lần nào chở đò xong, trở về nhà mẹ nhìn cảnh mấy đứa cứ lúng liếng, hát hò là mẹ lại thở dài: - Sao mấy đứa không lo mà làm ăn, hoặc rỗi rãi thì cũng lên thư viện của thị xã mà đọc sách báo. Nếu còn có tình nhân mẹ. Con cứ ở nhà mà bông lông thế này mẹ lo lắm. Xin lỗi con, nếu con muốn biết về một người thứ ba thiếu vắng trong gia đình mình lâu nay thì hãy đọc tiếp những gì mẹ viết”.

Mẹ chờ cửa đấy. Tối thứ bảy, Nhà Văn hóa thanh niên của thị xã có tổ chức các chương trình văn nghệ cho thanh thiếu niên sum vầy các xóm giao lưu. Mỗi người giữ một sự câm lặng cho mình. Con gái ơi! Mẹ là đứa con hư vô biết nghe lời người lớn.

Con gái hát hay nên được bầu làm đội trưởng đội văn nghệ xóm Đò, hiếm mấy đứa lại tụ họp nhau tại quầy hàng vừa bán hàng vừa tập văn nghệ. Đấy là bức thư trước tiên mẹ viết dành riêng cho con gái. Mỗi ngày mẹ vẫn chở cả đôi chục chuyến đò, lần nào trở về bờ, mắt mẹ cũng ầng ậc nước. Con ra cái vẻ thở đều đều và chìm sâu vào giấc ngủ. “Cha con là lính thông tin đóng quân ở bên kia sông Hồng.

Vì đoàn hứa sẽ ủng hộ trại trẻ mồ côi trong thị xã một phần ba số tiền thu được, nên thanh niên đoàn viên cũng phải có nghĩa vụ giúp sức với người ta. Con không còn đủ can đảm để rong ruổi theo anh những cuộc hành trình vô tận. Muốn quên một ai đó cũng không làm được.

Mẹ đem lòng yêu cha con từ cái ánh nhìn sâu hun hút đầy hấp lực. - Con gái học xong Trung cấp Dược, mở một quán bán thuốc ngay bên bờ sông Hồng, sau này lại lấy mỗi chợ bên sông để mở thêm cửa hàng bán vải.

Cuộc sống đã trôi qua mờ nhạt rất lâu rồi, tiếng vạc ăn đêm, tiếng sông vỗ vào tiếng thở dài của mẹ cứ ám ảnh và xoáy sâu vào tâm não con gái.

Đêm ấy sau khi đã hoàn thành mọi công tác chuẩn bị, con vẫn còn nán ở lại. Tình cũng không đủ lớn để ràng buộc một người đàn ông đã có vợ con.

Con gái cứ như bị hút hồn bởi nụ cười, ánh mắt và cả cái tính khôi hài ấy, cho đến khi hai ánh mắt gặp nhau thì con gái hình như đã quên cả lời mẹ dặn. Đêm ấy, con gái bỏ đoàn lặn lội ngược về với bến đò và người đích mẫu hao gầy trong mong chờ. Có tiếng ai đó gọi với từ trên bến xuống: - Cho tôi qua đò với. Cái tuổi nông nổi và xốc nổi của mẹ ngày xưa…”.

Con gái thấy dáng mẹ ngồi như núi vọng phu mà thương. Thế là một dải cát trắng hiện ra, biển xanh biêng biếc đến hết sức, vô tận. “Con gái yêu của mẹ! Sinh nhật thứ mười tám của con mẹ mang đến cho con một món quà chua xót.

Con gái nghĩ thương mẹ nên mấy lần thủ thỉ: - Mẹ đừng lo cho con nhiều, con lớn rồi mà… Mẹ quay mặt vào bao la gió, thở dài: - Biết thế nè khôn lớn.

* * * Mẹ vẫn mài miệt với những chuyến đò, sạp vải của con gái vẫn hẩm vào những ngày mưa.

Vẫn một dáng ngồi quay mặt vào sông, nước mắt mẹ chảy dài. Mà con cũng đâu có bông lông, mẹ thấy không, một mình con mà quản được cả hai sạp hàng. Mẹ ngồi yên ắng quay mặt vào sông, gió thổi bên tai ù ù, mưa giăng, cuộn đỏ dòng phù sa như một dải lụa màu uốn qua thị xã.